Bazylika Mariacka w Krakowie — te słowa jak klucz otwierają bramy do świata niezmierzonej historii i monumentalnej piękności. Tuż obok rynku, gdzie tętni życie miasta, wznosi się jej majestatyczna sylwetka. Ta perła gotyku, pełna niepowtarzalnych skarbów artystycznych, to nie tylko miejsce modlitwy, ale też prawdziwy skarbiec wiedzy o polskiej kulturze i historii. Swoją niepowtarzalną opowieść snuje z każdym skwierczeniem starego drewna, z każdym uderzeniem w ogromny hejnał, z każdym blaskiem promienia słońca, przebijającego się przez witraże. Zapraszam do świata, gdzie starość splata się z nowoczesnością, tworząc symfonię zdarzeń i emocji. Przygotujcie się na podróż — Bazylika Mariacka w Krakowie czeka, by odkryć przed Wami swoje tajemnice.
Kilka informacji historycznych o Bazylice Mariackiej
Bazylika Mariacka w Krakowie to skarbnica historycznych wydarzeń, które ukształtowały jej unikalny charakter. Właśnie na Placu Mariackim, w miejscu drewnianej świątyni, w 1220 roku zaczęto budowę murowanego kościoła mariackiego, jak podaje kronikarz Jan Długosz. Budowa kościoła mariackiego, jednak nie trwała długo — już w 1241 roku, podczas najazdów tatarskich, kościół został zniszczony.
Pod koniec XIII wieku rozpoczęły się prace nad nową budowlą, które zmieniały kształt gotyckiego kościoła przez kolejne stulecia. Na przełomie lat 60 XIV wieku dobudowano obecne prezbiterium kościoła mariackiego, a pod koniec wieku obniżono nawy i dodano duże, ostrołukowe okna, które przepuszczają niezwykłe światło do wnętrza.
Niemniej jednak historia kościoła mariackiego nabrała dramatycznego charakteru, kiedy trzęsienie ziemi w 1443 roku doprowadziło do zawalenia sklepienia nawy głównej. Wiek XV to okres, gdy dobudowano kaplice boczne, podwyższono wieżę północną, przykryto ją hełmem, a także zaszło nieodwracalne wydarzenie — umieszczono ołtarz główny, będący dziełem mistrza Wita Stwosza. Ten słynny kościół mariacki stał się domem dla jednego z najważniejszych zabytków kościoła — ołtarza Wita Stwosza, który zdobi prezbiterium kościoła.
W XVIII wieku przystąpiono do rekonstrukcji kościoła mariackiego. Wszystko od ołtarzy, po wyposażenie wnętrza kościoła, ściany i sklepienie, zyskało nowe dekoracje oraz malowidła w stylu późnego baroku. Tak, kościół mariacki w Krakowie, zyskał nową, bardziej współczesną twarz.
Kiedy nadchodził koniec XIX wieku, kraków kościół mariacki, pod przewodnictwem Jana Matejki, zaczął nabierać charakteru neogotyckiego. Wnętrze kościoła, wystrój i zabytki w bazylice mariackiej, w tym prezbiterium kościoła mariackiego, otrzymały nową polichromię, a witraże zostały odnowione.
Następnie, pod koniec XX wieku, przeprowadzono odnowienie wieży mariackiej i wymieniono pokrycie dachu, co przyczyniło się do przywrócenia dawnego blasku kościoła. Prace konserwacyjne pozwoliły na odtworzenie jego oryginalnej postaci, przyciągając coraz więcej turystów z całego świata.
Kościół Mariacki to nie tylko gotycki kościół, to archiprezbiterialny, rzymskokatolicki kościół parafialny. Główna bryła kościoła, na planie kwadratu, obejmuje korpus nawowy z nawą główną i nawami bocznych, otoczonym wieniec kaplic. Wieże kościoła mariackiego, jedna północna, druga południowa, stanowią jedno z najbardziej rozpoznawalnych symboli Krakowa. Na wieży południowej kościoła, na wysokości dziewiątej kondygnacji, umieszczono dzwony kościoła mariackiego. Wieża południowa, na której znajduje się hełm wieży, kończy się na szczycie wieży, który jest przepruty ostrołukowymi wnękami.
Wyjątkowy wystrój wnętrza obejmuje liczne dzieła sztuki. Wśród nich jest ołtarz główny — największy gotycki ołtarz w Europie, który jest dziełem Wita Stwosza. Ponadto, w kościele znajduje się wiele innych cennych obiektów, takich jak późnogotycka chrzcielnica, oraz neogotycka ambona. Wnętrze kościoła jest również bogato zdobione polichromią autorstwa Jana Matejki, a także witrażami Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera.
Przez stulecia Bazylika Mariacka przetrwała wiele zmian, od budowy gotyckiego kościoła, przez katastrofę naturalną, po rekonstrukcję kościoła mariackiego, stając się jednym z najważniejszych zabytków miasta Krakowa. Zawsze służyła jako miejsce kultu, celebrowania Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, oraz jako ważne miejsce dla mieszkańców miasta. Aż do dziś, dzwony kościoła mariackiego, które biją codziennie o południu, są symbolem nie tylko kościoła, ale całego miasta Krakowa.
Kto stworzył Kościół Mariacki?
Budowy Kościoła Mariackiego rozpoczęto w XIII wieku za panowania biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Słynny kościół Mariacki, zlokalizowany na Placu Mariackim w Krakowie, przez wieki był świadkiem licznych zmian w architekturze kościoła i okolicy kościoła mariackiego. Warto zauważyć, że Kościół Mariacki, znany również jako Kościół archiprezbiterialny, jest rzymskokatolickim kościołem, który stał się jednym z najważniejszych zabytków kościoła w Polsce.
Pod koniec XIII wieku przystąpiono do budowy murowanej świątyni. Na początku, w XIV wieku, zbudowana została główna nawa kościoła z charakterystycznym sklepieniem gwiaździstym. Na przełomie wieków XIV i XV wzniesiono dwie wieże kościoła, znane jako mariackie wieże. Obie wieże były początkowo zbliżonej wysokości, ale wieża północna została podwyższona i przekształcona w dzwonnicę. Kościół zyskał również dodatkowy blask dzięki wyposażeniu wnętrza kościoła w dzieła sztuki. Jednym z najbardziej znaczących jest ołtarz Wita Stwosza, który zdobi prezbiterium kościoła.
Wyposażenie wnętrza kościoła, w tym organy główne, zostało uzupełnione o liczne dzieła sztuki. Dzięki temu Kościół Mariacki stał się nie tylko ważnym miejscem kultu religijnego, ale także skarbnicą dziedzictwa kulturalnego i historycznego, które przyciąga turystów z całego świata.
Z czego słynie Kościół Mariacki?
Kościół Mariacki słynie z wielu unikalnych elementów architektury i sztuki. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów są wieże kościoła Mariackiego. Wieża południowa bazyliki Mariackiej, znana również jako Wieża Mariacka, jest otwarta dla zwiedzających i oferuje widok na Plac Mariacki i okolicę. W przeciwieństwie do niej wieża północna, będąca częścią wieży kościoła Mariackiego, jest nieco niższa i pełni funkcję dzwonnicy.
Wewnątrz kościoła, jednym z najbardziej imponujących elementów jest ołtarz główny, zwany też kościół Mariacki ołtarz, będący dziełem Mistrza Veita Stwosza. Prezbiterium kościoła Mariackiego jest również godne uwagi, zwłaszcza okna prezbiterium, które wpuszczają światło, podkreślając detale architektoniczne i bogactwo wnętrza. Sklepienie nawy głównej jest kolejnym elementem, który przyciąga uwagę odwiedzających. Wykonane z piaskowca sklepienie, będące dziełem Mistrza Matiasa Heringkana z 1478 roku, jest uważane za jedno z najpiękniejszych w Polsce.
Z zewnątrz, kościół Mariacki zachwyca różnorodnością detali architektonicznych, których korzenie sięgają romańskiej świątyni. Obręcz która otacza kościół, dodaje mu nie tylko historycznego charakteru, ale także jest częścią kulturowego dziedzictwa tego miejsca. Wszystko to sprawia, że Kościół Mariacki trzeba zobaczyć, będąc w Krakowie, nie tylko ze względu na jego znaczenie religijne, ale także jako klejnot architektury i sztuki.
Kto był twórcą ołtarza w Kościele Mariackim?
Twórcą ołtarza głównego w Kościele Mariackim w Krakowie jest Veit Stwosz (Wit Stwosz), który jest uważany za jednego z najważniejszych rzeźbiarzy późnego średniowiecza w Europie Środkowej. Stwosz, pochodzący z Norymbergi, przybył do Krakowa około roku 1477 i to właśnie tutaj stworzył swoje najważniejsze dzieło — monumentalny ołtarz, który jest jednym z najznakomitszych przykładów sztuki gotyckiej. Prace nad ołtarzem trwały od 1477 do 1489 roku. Złożony z wielu rzeźbionych postaci przedstawiających sceny z życia Marii i Jezusa, ołtarz jest świadectwem mistrzowskiego talentu Stwosza i jego szczególnego wyczucia detalu.
Zwiedzanie Bazyliki Mariackiej
Kościół Mariacki, podczas swojej długiej historii budowy kościoła mariackiego, stał się jednym z najważniejszych symboli Krakowa. Wyjątkowa architektura kościoła oraz zróżnicowane elementy artystyczne sprawiają, że jest to miejsce, które koniecznie trzeba zobaczyć podczas zwiedzania miasta. Już z daleka można dostrzec wieżę bazyliki mariackiej, będącą najbardziej rozpoznawalnym elementem panoramy Krakowa. Różnica między dwiema wieżami — niższej wieży południowej kościoła i wyższej wieży północnej — jest jednym z charakterystycznych elementów mariackich wież.
Wchodząc na teren bazyliki, warto zwrócić uwagę na płyty placu, które odsłaniają historię tego miejsca. Przed wejściem do świątyni, na stronie zachodniej, można podziwiać detale fasady i wspaniałe portale. Wnętrze bazyliki, zawiera wiele niezwykłych elementów. Do najważniejszych z nich należy nawy środkowej, z jej imponującym sklepieniem i chórem, w którym znajduje się wyjątkowy ruchomy ołtarz Wita Stwosza, składający się z dwóch par skrzydeł. Inne ciekawe części kościoła to m.in. kaplica św. Jana Kantego oraz przepiękne organy.
Przy planowaniu zwiedzania bazyliki, warto sprawdzić godziny otwarcia, a także zapoznać się z regulaminem obiektu. Przestrzeń wokół kościoła, zarówno na stronie północnej, jak i południowej, jest pełna historycznych skarbów i stanowi doskonałe miejsce na chwilę wytchnienia po intensywnym zwiedzaniu. W bocznych nawach rozmieszczono wiele kaplic, każda z nich ma swoją unikalną historię i wartości artystyczne. Rzymskokatolicki kościół archiprezbiterialny jest jednym z najważniejszych punktów na mapie każdego turysty.
Wystrój i zabytki w Bazylice Mariackiej
Bazylika Mariacka w Krakowie, będąca arcydziełem średniowiecznej architektury, słynie z niezwykle bogatego wystroju wnętrza oraz niezliczonych zabytków. Dominującym elementem jest słynny ołtarz Wita Stwosza, ruchomy poliptyk wykonany z lipowego drewna, prezentujący sceny z życia Matki Boskiej i Chrystusa. Ponadto, na uwagę zasługuje sklepienie gwiaździste nawy głównej, dekorowane niebieskim tłem z złotymi gwiazdami. Wyjątkowo cenne są również XIV-wieczne freski oraz bogato zdobione kaplice, wśród których najważniejszą jest Kaplica Świętej Anny, z wizerunkiem Madonny z Dzieciątkiem. Przy wejściu warto zwrócić uwagę na kamienną chrzcielnicę z 1445 roku oraz na stare organy główne. Kościół słynie również z unikalnej „obręczy pokutników”, zawieszonej na wysokości gzymsu nawy głównej. Wystrój Bazyliki Mariackiej to fascynująca kompozycja artystycznych detali, które składają się na niepowtarzalny klimat tego miejsca.
Architektura zewnętrzna Bazyliki Mariackiej
Architektura zewnętrzna Bazyliki Mariackiej w Krakowie jest niezwykle charakterystyczna i zasługuje na szczególne uznanie. Świątynia ta zbudowana jest w stylu późnego gotyku, co widać przede wszystkim w ostrołukowych oknach i skomplikowanym systemie przypór. Jej najbardziej rozpoznawalnym elementem są dwie nierównej wysokości wieże – wyższa z nich, zwana wieżą hejnalistów, dominuje nad panoramą Krakowa, a jej szczyt wieńczy złoty hejnał. Na niższej wieży, zwaną wieżą matematyczną, znajduje się zegar słoneczny oraz dzwony. Między wieżami widnieje bogato zdobiona fasada z głównym portalem, flankowanym przez rzeźby świętych. Część prezbiterialna bazyliki, skierowana ku wschodowi, zachwyca także swoim pięknem – pięć wielkich ostrołukowych okien prezbiterium oraz bogato zdobione przypory tworzą harmonijną całość. Obok kościoła znajduje się mały, urokliwy Plac Mariacki, którego kamienne płyty idealnie komponują się z ceglaną elewacją świątyni.
Wieża Bazyliki Mariackiej
Wieża Bazyliki Mariackiej to jedna z najbardziej charakterystycznych części panoramy Krakowa. Ta dwuwieżowa budowla gotycka posiada jedną wieżę wyższą, zwanej wieżą hejnalistów, oraz drugą nieco niższą, zwaną wieżą matematyczną. Wyższa wieża, o wysokości 81 metrów, góruje nad całym Starym Miastem i jest miejscem, z którego od wieków co godzinę grany jest hejnał mariacki. Znajdująca się tam straż pożarna jest odpowiedzialna za tę tradycyjną melodię. Niższa wieża, z zegarem słonecznym i dzwonem „Zygmunt”, ma 69 metrów wysokości. Dzwon „Zygmunt” jest jednym z największych dzwonów w Polsce. Wieże te, pomimo że nie są równej wysokości, tworzą wyjątkowy i niezapomniany element architektury Bazyliki Mariackiej i Krakowa.
Ile kosztuje wejście do kościoła Mariackiego w Krakowie oraz wieży mariackiej?
Wejście do Kościoła Mariackiego w Krakowie wiąże się z nabyciem tzw. „cegiełki”, które jest formą donacji na cele dobroczynne, utrzymanie i ochronę dziedzictwa tego zabytkowego miejsca. W zależności od typu „cegiełki”, koszt wejścia wynosi 15 zł dla dorosłych („cegiełka duża”) lub 8 zł dla dzieci powyżej 8 roku życia, studentów do 26 roku życia, seniorów 60+, rencistów oraz posiadaczy Karty Dużej Rodziny („cegiełka mała”). Cegiełki-wejściówki można nabyć w punkcie obsługi zwiedzających na Placu Mariackim 7. Zwiedzanie Bazyliki jest możliwe od poniedziałku do soboty w godzinach 11.30 – 18.00, natomiast w niedziele i święta od 14.00 do 18.00. Warte zauważenia jest również, że słynny ołtarz Wita Stwosza jest otwierany w godzinach 11.50 do 18.00 od poniedziałku do soboty, a w niedziele i święta w godzinach 14.10 do 18.00. W wybrane dni, ze względu na ceremonie liturgiczne, ołtarz może pozostawać otwarty przez cały czas trwania mszy.
Jak dojechać do Bazyliki Mariackiej w Krakowie?
Bazylika Mariacka, plac Mariacki 5, 31-042 Kraków
